MEŞRUTİYET DÖNEMİ

Osmanlı Devletinde, ortaya konan Tanzimat ve Islahat Fermanları amaçlanan hedeflerin gerçekleştirilmesinde etkili olmadı. Aynı zamanda Avrupalı devletlerin desteği alınamadığı gibi içişlerimize karışmaları da önlenemedi. Bu iki durum Osmanlı Devletinde dağılma sürecini daha da hızlandırmıştır.

II. Mahmut dönemiyle birlikte Avrupaya ilk kez öğrenci gönderilmeye başlanmış ve ilerleyen dönemlerde bu uygulama devam ettirilmiştir. Bu kişiler Osmanlı aydın gurubunu oluşturarak, Genç Osmanlılar adı altında örgütlenmişlerdir. Bu aydınlar Osmanlı Devletinin kurtuluşunun meşruti yönetime geçilmesiyle birlikte sağlanacağını savunuyorlardı. Amaçları meşruti yönetime geçerek padişahın yetkilerini bir anayasa doğrultusunda sınırlamaktı.

1876 yılına gelindiğinde “Tersane Konferansının” da toplanmasının da etkisiyle Mithat Paşa tarafından hazırlanan Kanun-i Esasi padişah II. Abdülhamit tarafından da onaylanarak yürürlüğe girmiştir.

I. MEŞRUTİYET

İlan Edilme Nedenleri

Genç Osmanlıların padişaha meşrutiyetin ilan edilmesi için baskı yapmaları. ( bunlar: Ziya Paşa, Namık Kemal, Mithat Paşa, Ali Suavi. )

Devlet içerisindeki azınlıklara yeni haklar tanıyarak devletin dağılmasını önlemek.

Avrupalı Devletlerin içişlerimize karışmalarını engellemek.

Not: Meşrutiyetin ilanı ile birlikte Osmanlı Devletinin ilk anayasası olan “Kanun-i Esasi” ilan edilmiştir.

Kanun-i Esasinin Hükümleri

·        Din ve ırk ayrımı yapılmaksızın bütün Osmanlı halkı devlet yönetimi ve hizmetine katılacaktır.

·        Mahkemeler bağımsız olacaktır. Angarya ve işkence uygulanmayacaktır.

·        Herkese kişi hürriyeti ve iskan etme özgürlüğü sağlanacaktır.

·        Devlet işlerinin yürütülmesinden başta padişah olmak üzere heyet-i vükela sorumludur.

·        Kanun teklifi sadece hükümet tarafından yapılacak ve kanun yapma yetkisi Ayan ve Mebusan meclisine aittir. Kanunların uygulanmasında son söz hakkı padişaha aittir.

·        Hükümet padişaha karşı sorumlu olacak ve padişah meclisi açma ve kapama yetkisine sahip olacaktır.

·        Ayan meclisi üyeleri padişah tarafından seçilecek ve ölünceye kadar görevde kalacaklardı.

·        Mebusan meclisi üyeleri dört yılda bir yapılan seçimle her elli bin erkeğin seçeceği milletvekillerinden oluşturulacaktır.

·        Padişah gerekli gördüğünde istediği kişiyi sürgüne gönderebilecekti.

Önemi ve Özellikleri

Bu olayla birlikte ilk kez anayasal ve parlamenter sistem oluşturulmuştur.

Halka ilk kez temsil hakkı sağlanarak, padişahın yanında yönetime katılma hakkı sağlanmıştır.

Demokratikleşme alanında yapılan bu yenilikle birlikte egemenliğin kaynağı değişmiş ve Osmanlı Devletinde ilk kez rejim değişikliği olmuştur.

Osmanlıcılık fikri etkin bir biçimde bu dönemde uygulanarak Osmanlı Milleti bilinci oluşturulmaya çalışılmıştır.

Ayan meclisinin varlığı ve güçler birliği ilkesinin bulunması Kanun-i Esaside milli iradeye ters düşen uygulamalardır.

Not: Kanun-i Esasi ile birlikte oluşturulan Mebusan Meclisi II. Abdülhamit tarafından meclis içerisindeki azınlıkların olumsuz çalışmaları ve 93 Harbinin sonuçlarını bahane edilerek kapatılmıştır. Sonucunda Kanun-i Esaside askıya alınmıştır.

1878 yılından başlayarak 1908 yılına kadar geçen bu döneme padişah II. Abdülhamitin uygulamaları nedeniyle İstibdat Dönemi adı verilmiştir. Meşruti yönetime son verilerek mutlak monarşik yapı yeniden uygulanmaya başlanmıştırç