SİTEME HOŞGELDİNİZ..(TARİH ÖGRETMENİ AYTEN ARSLAN)
Mezapotamya Yunanca bir kelime olup iki nehir arası anla­mına gelmektedir. Bu iki nehir de Fırat ve Dicle'dir. Fırat ve Dicle nehirlerinin Güneydoğu Anadolu'dan Basra Körfezine dükülün­ceye kadar kapsadığı alan Mezopotamya'nın coğrafi sınırla­rını oluşturmaktadır.
Nehirlerin akış yönüne göre;
* Aşağı(Güney) Mezopotamya
* Yukarı (Kuzey) Mezopotamya olmak üzere ikiye coğrafi bölgeye ayrılmıştır. (Mezopotamya bugün Irak ve Suriye toprak­ları sınırları içinde yer almaktadır.)

Mezopotamya'nın Genel Özellikleri:
1. Dağlar ve denizlerle çevrili olmadığından istila­lara ve göçlere sahne olmuştur.
2. İnsan yaşamına uygun bir iklime sahip olması, toprak­ların verimliliği söz konusudur. Bu bölgede yapı taşı olmadığın­dan yapılarda tuğla ve kerpiç kullanılmış, bu nedenle uygarlık ka­lıntıları günü­müze kadar ulaşamamıştır.
4. Tarihi Devirlere ilk önce burada geçilmiştir. (Yazının icad edilmesi ile)
5. Mezopotamya'da kurulan ilk uygarlık Sümerler'dir.
6. Hukuk ve adaletin üstünlüğü fikri ilk defa burada ortaya çıkmıştır.

Sümerler (M.Ö. 4000 - 2350)

SÜMERLER SİYASİ TARİHİ
Mezopotamya'da kurulan ilk devlet Sümerler'dir.
Sümerlere ait en önemli şehirler, Lagaş, Uruk, Endu, Kalde ve Kaş'tı.
Sümerler, M.Ö. 1950'de Elamlar tarafından yıkıldı.
Çivi yazısını icat eden Sümerler böylelikle tarihi devirleri başlatmış oldular.

SÜMERLER KÜLTÜR VE UYGARLIK
Sümerler krallarına Patesi adını verirlerdi.
Yazı, tarihte ilk defa Sümerler tarafından kullanıldı.
Tarihte bilinen en eski kanunlarda Sümerler'e aittir.
Doğa güçlerine inanan Sümerler'de en ünlü tanrılar, Anu (Gök tanrısı), Enlil (Yeryüzü tanrısı), Enki (Okyanus tanrısı)'dır.
Sümerlerde en önemli sanat eserleri zigguratlardır.

Sümerler meydana getirdikleri yüksek uygarlık seviyesinde bilimde de ileri gitmişler bilim alanında şu çalışmaları yapmışlardır.
1. Ayı 30, yılı 360 gün olarak hesapladılar.
2. Gece ve gündüzü 12'şer saate böldüler.
3. Bir yılı 12 ay olarak hesapladılar.
4. Ay ve Güneş tutulmasını hesapladılar.
5. Aritmetik ve geometrinin temellerini attılar.
6. Çarpma ve bölme cetvellerini buldular.
7. Daireyi 360 dereceye böldüler.

ÖZET

1. Mezopotamya medeniyetinin temelini teşkil der.
2. Güney Mezopotamya' da yaşamışlardır.
3. Siyasal birlik sağlanamamıştır. Site, şehir devletleri tarzında yaşamışlardır.
4. Site şehirlerinin başında patesi adı verilen rahip kral­lar bulunurdu.Patesilerin bağlı olduğu büyük krala ise Lugal - Kalma adı verilmiştir.
5. Sümer dini politeist (çok tanrılı) bir inanca dayanıyordu.
6. Tarihin bilinen ilk yazılı kanunlarını yaptılar. Urgakina'­nın hazırladığı yasalar rahip kralların tartışmasız otoritesini sar­sacak, ferdi ön plana çıkartarak, özel mülkiyetin önündeki engelle­ri de kaldıracaktır.
7. İlk defa yazıyı buldular. (M.Ö. 3500) Tarihi çağları da başlattılar.
8. Halk sınıflara ayrılmıştır.
9. Devamlı bir orduya sahip değildir.
10. Tapınaklara Ziggurat adı verilirdi. Zigguratlar yedi katlı olup tapınmanın yanında bu yerler astronomi çalışmaları için de kullanılmıştır.
11. Sözlü ve yazılı edebiyat gelişmiştir.
12. Akbaba Sütunu Sümerlere aittir.
13. Aritmetik ve geometride ileri gitmişlerdir. İlk defa ay yılı takvimini buldular.

NOT:
Site şehirleri genellikle tapınakların et­rafında kurul­muştur.


NOT:
Bugünkü Toroslardan Bağ­dat'a kadar olan bölgeye Yuka­rı Mezotamya, Bağdat'tan Basra Körfezi'ne kadar olan bölgeye Aşağı Mezopotamya adı verilmiştir.


YORUM:
Sümerlerde şehirlerin ku­rulmasında dinsel inançların etkili olduğu anlaşılmakta­dır. Çünkü şehirler tapınakların etrafında ku­rulmuştur.


UYARI:
Tanrıları; kuvvet ve kudre­tin, düzen ve ahlakın temsilci­leriydi.


UYARI:
Sümerlerin kullandığı dil yapısı ile Orta Asya'da kullanı­lan dil yapısı arasında büyük bir ben­zerlik vardır, bu da Sü­merlerin Türk olabile­ceği veya Sümer toplumunun Orta As­ya'dan Mezopotamya'ya gel­dikleri ihtimalini güçlendirmektedir.


NOT:
Sümer sanatı gerçekçi ve canlı idi. Sü­tun, kubbe ve ke­mer usulüne Sümerliler bul­dular. Kabartmacılık, kuyumcu­luk ve heykel- traşlıkta da ileri gitmişlerdir.


YORUM:
Urgakina'nın yaptığı ka­nunlar ile özel mülkiyet fikri doğmuş, hukukun üstün­lüğü il­kesi kabul edilmiştir.


2. Akadlar (M.Ö. 2350 - 2150)

 SİYASİ TARİHİ
Akadlar, Sami Soyundan gelir.
Başkent Akad olmak üzere, M.Ö. 2350 yılında Kral Sargon önderliğinde krallıklarını kurdular.
Kısa sürede tüm Mezopotamya'ya hakim olduktan sonra Sümer Medeniyeti'nin yayılmasını sağladılar.
Kral Sargon önderliğinde tarihteki ilk büyük imparatorluğu kurdular.
Akad Krallığı, M.Ö. 2150 tarihinde Uruk Krallığı tarafından yıkıldı.

 KÜLTÜR VE UYGARLIK
Akadlar, Sümer Uygarlığı'nı devam ettirerek büyükbir imparatorluk kurdular.
Tarihte ilk kez daimi ordu kuranlar Akadlar olmuştur

ÖZET
* Sami asıllı bir kavimdir. Sümerleri hakimiyet altına ala­rak Mezopotamya'da ilk merkezi krallığı kurdular.
* Orta Mezopotamya'da yaşadılar.
* İlk düzenli - devamlı orduyu kurdular.
* Elâm, Lübnan, Suriye ve Toroslara kadar olan bölgeyi ele geçirdiler.

UYARI:
Akad kralı l. Sargo'nun yaptığı bu fetih sonucu bir Dünya imparatorluğu anlayışı or­taya çıkmıştır.


Mezopotamya bölgesinde ilk büyük kütüphaneyi kurdular.

3. Elâmlar
İlkçağ'da İran'ın güneybatı bölgesine Elâm ülkesi denilmiş­tir.
* Elâmlar gelişmiş bir medeniyet kuramadılar.
* Başkentleri Sus şehridir.
* Güzel sanatlar ve süsleme alanında ileri gittiler. Asurlu­lar tarafından yıkıldılar.

4. Asurlular (M.Ö. 2000 - 609)
ASURLULAR SİYASİ TARİH
Asurlular, Sami ırkına mensuptur.
M.Ö. 2000'lerde Mezopotamya'ya geldiler.
Başkentleri en önemli ticari merkezleri Asur kentiydi.
Tüccar bir kavim olan Asurlular, en çok Anadolu'da ticaret yapmışlardır.
Asurluların varlığına M.Ö. 612'de Medler, Babilliler ve İskitler tarafından son verildi.

ASURLULAR KÜLTÜR VE UYGARLIK
Asurlular daha çok Anadolu'da yaptıkları ticaret ile tanınırlar.
Anadolu'da ticari koloniler kurdular.
Anadolu'da, Asur Pazar yerlerine KARUM denir.
Büyük bir askeri imparatorluk kurdular.
Güçlü orduları ve şiddetli kanunları vardı.
En ünlü tanrıları Asur'du.
Mezopotamya'da ölümden sonra hayat inancı olmadığından, anıt mezarlara hiç rastlanmaz.

ÖZET

* Yukarı Mezopotamya'da yaşadılar.
* Sami asıllı bir toplumdur.
* Gittikleri bölgelerde ticaret kolonileri kurdular.

UYARI:
Asurluların kurdukları ti­caret kolonile­rine (pazarlarına) Ka­rum adı veril­miştir.


* Anadolu'ya yazıyı getiren ilk toplum Asurlular'dır.
Medler ve Babiller tarafından yıkılmışlardır.

5. Babiller (M.Ö.1800- 539/478)
BABİLLİLER SİYASİ TARİH
Sami soyundan gelen Amurrular'a Babilliler denir.
Başkent Babil olmak üzere M.Ö. XIX. yy'da Mezopotamya'nın en güçlü devletini kurdular.
Birinci Babil Devleti'ni M.Ö. 1594'te Hititler yıktı.
İkinci Babil Devleti'ni M.Ö. 539'da Persler yıktı.

BABİLLİLER KÜLTÜR VE UYGARLIK
Babilliler, Kral Hammurabi zamanında mutlak krallığa dayalı büyük bir imparatorluk kurdular.
Sümer Kralı Urukagina tarafından yazdırılan ilk kanunlardan sonra Mezopotamya'da bilinen diğer bir kanun ise Hammurabi Kanunları'dır.
Babilliler, astronomi çalışmaları yapmışlar, burçları bulmuşlar ve yılı 354 güne bölmüşlerdir.
Babillilere ait en önemli sanat eserleri şunlardı : Hammurabi Steli, Babil Kulesi ve Babil'in Asma Bahçeleri.

ÖZET

* Babiller (Amurrular) Mezopotamya'da Babil merkez ol­mak üzere devlet kurdular.
* En meşhur hükümdarları Hammurabi'dir. Hammurabi Sümer yasalarından esinlenerek kendi adıyla anılan kanunlarını yapmıştır.
* Sosyal sınıflaşma vardır.
* Hititlerle savaştılar(I.Babil krallığını Hititler yıktı).
* Babil Asma Bahçeleri ve Babil Kulesi önemli eserleridir.

YORUM:
Asurluların Anadolu'ya Çivi yazısını ge­tirmesiyle Anadolu­'da tarihi çağlar da baş­lamış oldu. Yazının Anadolu'ya geti­rilmesi ti­caret sayesinde ol­muştur.


UYARI:
Anadolu'daki ilk yazılı bel­geler Asurlu­lara ait Kayseri yakınlarında bulunan Kültepe - Kaneş ticaret tabletleridir.



YORUM:
Bu da bize Asurluların Ana­dolu uygar­lıkları ile ticari bir ilişki içinde olduğunu gös­termektedir. Bu etkinlik sonu­cunda kültürler birbirini ta­nıma imkanı bulmuştur.


NOT:
Hammurabi Kanunları çok sert olup ce­zalarda kısasa kı­sas uygulanmıştır.


UYARI:
Hammurabi, yaptığı kanun­larla bütün gücü kendisinde toplayarak ilk mutlak monar­şiyi kurmuştur. Tanrı kral an­layışı yerine Halkın kralı anlayışını savunmuştur. Ay­rıca gücünü tanrıdan değil dünyevi olan de­ğerler­den aldığını söy­leyerek dar anlamda laik dev­let anlayışını savunmuştur.







OOO

İBRANİ MEDENİYETİ SİYASİ TARİHİ
İbraniler Sami asıllı bir kavimdir.
M.Ö. XVII. yy'da Filistin'de ilk devletlerini kurdular.
İbrani Devleti, Hz. Süleyman zamanında İsrail Devleti ve Yahudi Devleti olmak üzere ikiye ayrıldılar.
Eski İsrail Devleti'ni Asurlular yıktı.
Eski Yahudi Devleti'ni, Babilliler yıktı.
1948'de İsrail Devleti yeniden kuruldu.

İBRANİ MEDENİYETİ KÜLTÜR VE UYGARLIK
Yahudiler, tek tanrılı din olan Museviliğe inandılar. Musevilik, sadece Yahudilere ait bir dindir.
İbranilere ait en önemli sanat eseri, Kudüs'teki Hz. Süleyman Tapınağı (Mescid-i Aksa)'dır.

İRAN MEDENİYETİ SİYASİ TARİHİ
İran Medeniyeti'ni, Medler ve Persler meydana getirdi.
Medleri M.Ö. 550'de Persler yıktı.
Persleri M.Ö. 330'da Büyük İskender yıktı.

İRAN MEDENİYETİ KÜLTÜR VE UYGARLIK
Devlet yönetiminde mutlak krallık vardı.
Kral, tanrı Ahuramazda'nın yeryüzündeki temsilcisi.
İranlılar Zerdüştlük dinine inandılar.

FENİKELİLER SİYASİ TARİH
Fenikeliler Sami asıllı bir kavimdir.
M.Ö. 2000 yılında devletlerini kurdular.
Toprakları tarıma elverişli olmadığı için deniz ticareti yaptılar.
Asurlular, Babilliler ve Persler tarafından yıkıldılar.

FENİKELİLER KÜLTÜR VE UYGARLIK
Fenikeliler daha çok deniz ticaretiyle uğraştılar. Deniz ticareti sonucunda bir çok koloni elde ettiler.
Kendilerine özgü 22 harflik bir Fenike Alfabesi kullandılar.
Ön Asya Uygarlığı'nı Ege Havzası'na taşıdılar.

Mısır Medeniyetleri

MISIR MEDENİYETİ SİYASİ TARİH
Eski Mısır'ın tarihi M.Ö. 3000 yıllarında başlar.
M.Ö. 333 yılında Büyük İskender'in Mısır'ı almasıyla son bulur.

MISIR MEDENİYETİ KÜLTÜR VE UYGARLIK
Mısır'da monarşik-bürokratik devlet yapısı vardı.
Devlet yönetiminde en tepede firavunlar bulunur, firavunlar tanrının oğlu sayılırdı.
Firavunlar tanrının oğlu olduğundan ilah-kral anlayışı görülürdü.
Vezirlik ilk kez Mısır'da görülmüştür.
Mısırlıların en önemli tanrıları Amon-Ra ve Ösiris'ti.
Mumyacılık ve tıp alanında ilerlemişlerdi.

24 harflik hiyeroglif denen bir resim yazısı kullanılmıştır.
Mısır bilimini Nil Nehri'nin hareketliliği etkilemiştir.
Yılı 365 gün ve 12 ay olarak hesapladılar.
Matematikte ve tıpta ileri gittiler.
Önemli sanat eserleri :
Piramitler
Amon Tapınağı
Beni Hasan Mezarları
Labirentler