DİNİ İNANIŞ
· Türklerin en eski inanç sistemleri “Totemizm”dir. Totemlerine “Ongun” adını vermişlerdir. Bunlar; çift başlı kartal, bozkurt, kartal ve ejderhadır.
· İslamiyet’ten önce Türkler arasındaki en yaygın din “Gök-Tanrı” inancıydı. Bu dinde, güneş, ay ve yıldızlar önemli yer tutmaktaydı. Hükümdarın gök-tanrı tarafından görevlendirildiğine inanılmakta buna “kut” inancı adı verilmekteydi.
· Bir din olmamasına rağmen büyü ve sihre dayanan “Şamanizm” inancı önemli yer tutmaktaydı.
· Din adamlarına “kam”, “baksı” ve “şaman” adı verilmekteydi.
· Gök-Tanrı inancına göre bütün Türk toplumlarında “ahiret inancı” görülmekteydi. Ölülerini eşyaları ile birlikte gömüyorlardı. Mezarlara “Kurgan”, mezar taşlarına ise “Balbal” adını vermişlerdir.
· Ölülerin arkasından düzenlenen cenaze törenlerine “Yuğ” adı verilmekteydi.
· Bunların dışında kutsal inançlar (kült) olarak ortaya çıkan inanç sistemleri bulunmaktaydı. Bunlar; Atalar Kültü: Ölen Türk büyüklerine ve hükümdarlarına saygı niteliğindedir.
· Doğa Kültü: Yer, su, şimşek gibi doğa olaylarına gösterilen saygı niteliğindedir.
· İlk din değiştiren Türk toplumu “Uygur”lardır. Uygurlar Gök-Tanrı inancını terk ederek “maniheizm” ve “budizm” dinlerine inanmışlardır.
· Museviliği benimseyen ilk Türk topluluğu “Hazarlar”dır.
· İslamiyeti benimseyen ilk Türk topluluğu “Karluklar”dır.
· İslamiyeti benimseyen ilk Türk devleti “Karahanlılar”dır.
· Hrıstiyanlığı benimseyen ilk Türk devleti “Tuna Bulgarları”dır.
· İslam devleti olarak kurulan ilk Türk devleti ise “Tolunoğuları”dır.
1. Uygurların Budizm ve Mani dinlerini kabul etmeleri aşağıdakilerden hangisinde ilerlemelerinde etkili olmuştur? (99DMS)
A) Sanat ve mimari alanında gelişmelerinde
B) Bağımsız devlet kurmalarında
C) İki ayrı devlet halinde yaşamalarında
D) Orta Asya’dan batıya göç etmelerinde
E) Askerlik alanında güçlenmelerinde
2. Türklerin geleneksen inançlarından olan Şamanizm’in diğer dinlarin etkilerine açık olması, aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlamıştır? (99DMS)
A) Şamanizm’in yaygınlaşmasına
B) Türkler arasında çeşitli dinlerin yayılmasına
C) Devletin resmi bir dini olmasına
D) Türk törelerinin uygulamasından vazgeçilmesine
E) Diğer dinlere inananların sayısının azalmasına
3. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyetten önceki Türk devletlerinin dini inanışları arasında yer almaz? (99DMS)
A) Göktanrı inancının bulunması
B) Ahiret inancının bulunması
C) Atalar kültüne saygı gösterilmesi
D) Kendi dinlerinden olmayanlardan cizye vergisinin alınması
E) Kurgan adı verilen mezarların hazırlanması
4. İslamiyet’ten önceki Türkler farklı inanışlardaki insanlarla birlikte yaşamışlardır.
Bu durum Türklerin hangi özelliğini gösterir? (2005KPSS)
A) Kararların alındığı bir meclislerinin bulunduğunu
B) Ülke yönetiminde ikili teşkilatlanmayı uyguladıklarını
C) Hoşgörülü bir toplum yapısının bulunduğunu
D) Yerleşik hayata geçtiklerini
E) Birçok devlet kurduklarını
DİN VE İNANIŞ:2
İslam öncesi Türklerin din ve inanışlarını şu 4 grupta toplayabiliriz:
1- Tabiat Kuvvetlerine İnanma: Dağ,ağaç, göl, kaya gibi varlıkların gizi güçlere sahip olduklarına
inanırlardı.
2- Atalar Kültü: Ölmüş büyüklere ve atalara ait hatıralar kutsal sayılır ve saygı gösterilirdi.
3- Şamanizm: Kam veya Şaman adı verilen kişilerin, kötü veya iyi ruhlarla temas sağladıklarını
inanılarak, bunların büyücülük ve sihir özelliklerine başvururlardı. Şaman inançları
Anadolu'da hala varlığını sürdürmektedir. Örneğin; Gelinlerin üzerine buğday veya para
atmak, Eşikten atlamanın uğursuz kabul edilmesi, kurşun dökmek gibi...
4- Göktanrı Dini: Türklerin İslamiyetten önceki dini Göktanrı diniydi. Bu dine göre Türkler;
* Tek bir Tanrının evreni yarattığına ve gökte oturduğuna inanıyorlardı.
* Öldükten sonra dirileceklerine inandıklarından, ölülerini atı,eşyaları ve silahıyla birlikte
gömüyorlardı.
* Cennet'e UÇMAĞ, cehenneme ise TAMU diyorlardı.
* Mezarlara ölünün,sağlığında öldürdüğü düşman sayısı kadar BALBAL adı verilen küçük heykeller
dikerlerdi. İnanışa göre, yeniden dirilecek kişi atıyla cennete gidecek, ve öldürdüğü
düşmanlar sonraki yaşamında ona hizmet edeceklerdir.
* Ölüleri içöin YOĞ adı verilen cenaze törenleri yapar, ve ardından yas tutarlardı.
Türkler arasında ayrıca Maniheizm(Mani dini), Budizm, Musevilik, Hırıstiyanlık gibi dinlerde
yayılmıştı.
